Steeds vaker wordt de VR-bril ingezet in de medische wereld. Vooral ter afleiding bij behandelingen, zoals het prikken van een infuus. Onderzoek wijst uit dat virtual reality (VR) vele positieve effecten kan hebben op het lichaam, waaronder op de bloeddruk, hartslag, ademhaling en eigenlijk je hele zenuwstelsel. Precies daarom besloten Kristel en Femke, pijnconsulenten bij DC Klinieken Almere, te kijken hoe de VR-bril in te zetten is in de behandeling van chronische pijn. Daarbij is het zenuwstelsel van patiënten vaak overprikkeld. “Het komende halfjaar gaan we kijken wat de VR-bril oplevert voor chronische pijnpatiënten”, aldus Kristel.
Een zonnig strand, besneeuwde bergtoppen of een duik in de onderwaterwereld: het is een greep uit de ‘virtuele werelden’ waar je als patiënt naartoe kunt wanneer je de bril opzet. “Het is een soort therapeutische onderdompeling. Een medische hypnose met relaxerende muziek en ademhalingsoefeningen. Mensen beseffen daardoor vaak dat ze eigenlijk altijd aanstaan”, legt Kristel uit. Ze vertelt dat ze juist bij chronische pijnpatiënten vaak zien dat ze altijd doorgaan, hard werken en in een soort overlevingsstand staan. “Met de VR-bril haal je ze daar even uit om ze te laten ervaren hoe het is om te vertragen en om je zenuwstelsel tot rust te brengen. Vaak is het zenuwstelsel namelijk zo overprikkeld dat dit pijnklachten geeft. Een prik helpt dan misschien tijdelijk, maar de pijnklachten blijven terugkomen omdat het zenuwstelsel overprikkeld blijft.”
Een innovatieve pilot
“Een paar maanden geleden begonnen we met een proefperiode van een aantal weken met de VR-bril. We kregen daarin echt hele mooie feedback terug van patiënten. Zo hoorden we bijvoorbeeld regelmatig dat ze niet wisten dat ze zich zo relaxed konden voelen. We dachten toen: die VR-bril willen we gewoon hebben op de afdeling. Het kan een hele waardevolle aanvulling zijn op hetgeen we nu al doen”, vertelt Kristel. Maar voordat zo’n investering voor de lange termijn wordt gemaakt, is het wel belangrijk om goed in kaart te brengen wat de VR-bril nu precies oplevert voor pijnpatiënten. Kristel: “Heeft het echt effect op de pijnscore van patiënten of op hoe ontspannen iemand is? Zijn er minder invasieve behandelingen nodig en hoe ga je het ook thuis waarborgen? Dat soort vragen speelden er. We hebben nu een VR-bril gehuurd en over een half jaar gaan we kijken wat het resultaat is.”
Een meetbaar resultaat
Dat resultaat meten ze door middel van een vragenlijst, waarin verschillende aspecten worden uitgevraagd. “We vragen vooraf en achteraf naar de pijnscore, zodat we het verschil kunnen meten.” Dit is een getal tussen 1 en 10 waarmee een patiënt zijn of haar pijn beoordeelt. “Ook vragen we bijvoorbeeld hoe gespannen of ontspannen iemand zich voelt en of ze zich in het dagelijkse leven makkelijk kunnen ontspannen.” Door naar verschillende aspecten te vragen, zoals de pijnscore en mate van ontspanning, kunnen ze een compleet beeld van de resultaten in kaart brengen. Hoe vaak de VR-bril per patiënt wordt ingezet, verschilt. “Als iemand het een keer heeft ervaren en die kan daarna zelfstandig aan de slag met meditatieoefeningen, dan is het goed. Maar het kan ook zijn dat iemand de eerste keer heel erg gespannen is. De tweede keer weet iemand wat er gaat gebeuren en dan kan de uitkomst misschien wel heel anders zijn dan na de eerste keer.” Iedere patiënt met chronische pijn is er volgens Kristel en Femke geschikt voor. “Als een patiënt klachten heeft, hiervoor openstaat en kenmerken heeft van een overprikkeld zenuwstelsel (zoals moeilijk kunnen ontspannen, slecht slapen, gevoel van ‘aanstaan’, oververmoeidheid en prikkelbaarheid), dan kunnen we de bril inzetten. De meeste mensen staan er wel voor open, ook oudere mensen. De nieuwsgierigheid naar de VR-bril zelf speelt daarin ook wel mee.”
Afhankelijkheid voorkomen
De eerste ervaringen van patiënten zijn heel goed. Kristel: “Ik had bijvoorbeeld een mevrouw die moeilijk in contact kon komen met haar emoties door een overprikkeld zenuwstelsel. Nadat ze de VR-bril op had gehad, ben ik met haar in gesprek gegaan en merkte ik dat ze veel meer verbinding kon maken met haar emotie en uit die ‘aan stand’ kwam.” Ook op de pijnscore zelf zien ze al eerste mooie resultaten. “Een mevrouw had voor de VR-bril een pijnscore van 7 en na de VR-bril een pijnscore van 6. Dat lijkt misschien niet zo veel, maar na 20 minuten is dat toch een heel punt verschil.” Het is volgens Femke wel belangrijk om patiënten goed te informeren wanneer ze de VR-bril gaan gebruiken. “Je wilt niet dat mensen afhankelijk worden van de VR-bril en ervoor terug blijven komen, net als bij prikken. Maar als we ze goed informeren en uitleggen dat ze het gevoel uit zichzelf kunnen halen en uitleggen hoe ze dit thuis ook kunnen opzoeken, dan haal je die afhankelijkheid eraf.